Selam;
Bir bakış açısıyla otomobilleri, bir noktadan başka bir noktaya insan ve eşyaları taşıma aracı şeklinde tanımlayabiliriz. Bu kullanım sürecinde de otomobiller üzerinde çeşitli kuvvetler tekrarlı olarak ortaya çıkar. Wöhler Yorulma Eğrisi incelendiğinde de bu konuda fikir elde edilebilir [Aşağıdaki grafikte görebilirsiniz (Grafik Kaynak :
https://content.iospress.com/articles/strength-fracture-and-complexity/sfc208)]. Uygulanan kuvvetin şiddetine göre, maddenin yorulma eğrisi grafikte açıkça görülmektedir.
Diğer yandan, bir malzemeye bir yönde kuvvet uygulanması sonucu malzemede elastik şekil değiştirmenin ilerisine geçilip, plastik şekil değiştirme meydana gelirse, artık o malzemenin mukavemeti o yöndeki kuvvetlere karşı mukavemeti artık ilk andaki gibi olmayacaktır.Buna "Bauschinger Etkisi" denmektedir. Otomobil kaporta malzemeleri şekillendirilerek belli yönlerde mukavemet arttırımı sağlanabilmekte ike, bu etkiden dolayı malzeme özellikleri belli hesaplar ile seçilmesi gerekmektedir. Yine aynı sebeple, orijinal şeklini kaybetmiş bir otomobil donanımı (kaporta, helezon yay, aks donanımı vs.), sonradan uygulanan işlemler ile şeklen eski haline getirilebilse bile, belli yönlerdeki kuvvetlere karşı mukavemeti önemli ölçüde yitirilmiş olacaktır.
Bunu basit bir örnek ile vermek gerekirse, bir atacın bir kısmı lazım olduğunda, onu belli yönlerde ve şekli bozulmak sureti ile yaptırılan tekrarlı hareketler sonucunda kopmasının sağlamak amaçlanması verilebilir. Yani bir malzemeyi bir yönde ilk bükme (pilastik şekil değiştirme) için belli büyüklükte bir kuvvet uygulamak gerekirse, bu malzemeyi aynı noktadan ve tekrar aynı yönde bükmek için daha düşük bir kuvvet yeterli olacaktır. Bu aşamada bu durumun neden kaynaklnadığı ya da malzemenin metalurjik yapısında nasıl bir değişim olduğu aklınıza gelebilir.
Malzemeye belli bir noktadan ve belli yönde kuvvet uygulandığında ve malzemenin belli bir noktasında bükülme (önce elastik şekil değiştirme ve kuvvetin devamında plastik şekil değiştirme) meydana geldiğinde, malzemenin büküldüğü yönde ve büküldüğü noktadaki molekülleri birbiri ile sıkışmış (moleküller arası boşluk azalmış) ve tam tersi yöndeki bölgesinin molekkülleri de, tam büküme noktasından dışa doğru azalan oranda yayılacak şekilde moleküller arası boşluklar artmış olacaktır. Malzeme ters kuvvet ile tekrar ilk şekline döndürüldüğünde, o bölgedeki moleküller artık orijinal dizilimini kaybetmiş olacaklardır.
[Bauschinger Etkisi için 2. resim (Görsel Kaynak:
https://content.iospress.com/articles/strength-fracture-and-complexity/sfc208)]
Otomobil Dayanım Test Örnekleri
