Merhaba elimden geldiğince (biraz teknik bilgi ekleyerek) açıklayayım;
Öncelikle temel 4 tip subap çalışma sistemi vardır (elekronik magnetik kontrollüleri saymıyorum çünkü satılan günlük kullanım araçlarında bulunmamaktadır, dileyen özel mesaj atarak bilgi alabilir).
DOHC: Üstten çift eksantrikli ve genellikle silindir başına 3 yada daha fazla subap'ın bulunduğu (eksantrik milinin silindir kapağına bağlı olduğu) subap çalışma sistemidir.Toyota'da VVT-I yada VVTL_I, Honda'da V-TEC, BMW'de Vanos yada Double Vanos gibi isimlerle elektronik,elektormekanik yada hidrolik kumanda ile kontrol edilebilen varyasyonları mevcuttur.
SOHC yada OHC: Üstten tek eksantrikli ve genellikle silindir başına 2 subap bulunan motorların kullandığı (eksantrik milinin silindir kapağına bağlı olduğu) subap çalışma sistemidir.
DOHV: Alttan (motor bloğundan) çift eksantrikli ve genellikle eski nesil büyük hacimli yada konvansiyonel (iş makineleri, ağır şartlar için üretilmiş) araçların kullandığı, hareketini triger kayışı yada çoğu modelde zamanlama zinciri (konvansiyonel araçlarda helisel dişli bağlantısı) ile krank milinden alan, subap'a hareketini subap horozu yada piyano mili vasıtası ile subap mili yada subap iticisi adı verilen parça ile veren subap çalışma sistemidir.
OHV: Alttan (motor bloğundan) tek eksantrikli ve genellikle eski nesil büyük hacimli yada konvansiyonel (iş makineleri, ağır şartlar için üretilmiş) araçların kullandığı, hareketini triger kayışı yada çoğu modelde zamanlama zinciri (konvansiyonel araçlarda helisel dişli bağlantısı) ile krank milinden alan, subap'a hareketini subap horozu yada piyano mili vasıtası ile subap mili yada subap iticisi adı verilen parça ile veren subap çalışma sistemidir.
-Subap ayarı kam mili (egsantrik milide denir) üzerinde bulunan kamın (konik çıkıntı);
DOHC ve SOHC (OHC) motorlarda subap'ın direk üzerine (subap fincanı ve ayar şimi vasıtası ile) eski nesil motorlarda ise subap'ın açılmasını sağlayan levye'nin (piyasada piyano mili, yada subap horozu'da denir) üzerine basma süresini bu bağlamda o subap'ın açık ve kapalı kalma süresini ve açık kalma açısının ayarlanmasına denir.
DOHV ve OHV sistemli motorlarda ise (kam milinin motor bloğunda bulunduğu) durum biraz daha karışık, bu sistemli motorların bazılarında (yeni nesile daha yakın olan) subaplar silindir kapağında bulunur ve hareket sırası ile Krank > Kam > İtici Çubuk > Piyano mili vastıası ile subap aşağı doğru açılır. Daha eski modellerde ise hareket sırasına göre Krank > Kam > İtici Çubuk vastıası ile pistonun hemen yanında (motor bloğunda) bulunan subap yukarı doğru açılır.
Ayar şekilleri motorlara göre değişken olmasına rağmen prensip çoğu zaman aynıdır. Gerekliliği ise zaman içerisinde aşınan subap çalışma sistemindeki parçaların (subap ayar şimi, subap ayar fincanı vs.) değiştirilerek yada ayarlanabildiği ölçüde, subapın fabrika ayarlarındaki açılma ve açık kalma miktarını sabit tutabilmektir.Bu motorunuzun kullanacağı hava yakıt karışımı (yani yakıt sarfiyatı) ve aracınızın çekiş kuvveti için hayati önem taşıyan bir unsurdur.
- Sente ayarı genellikle subap ayarı ile birlikte yada triger kayışı ve zamanlama zinciri değişimi sırasında yapılan bir nevi krank mili / kam mili senkronizasyon ayarı olup, subap çalışma sisteminizde sente (birlikte çalışan subapların açılma zamanlaması) ve bindirme (piston üst ölü noktada iken kapanan subapların açılanlar ile aynı süre içerisinde açık kaldığı birim zaman) ayarı anlamına gelir motorun verimli çalışması ve ilgili parçaların çalışma ömrü konusunda hayati önem taşımaktadır.
Hakkı beyin linkini verdiği konudaki;
-Avans ayarı basitçe, yakıt/hava karşımının silindir içerisinde maksimum sıkıştırıldığı ana yaklaşırken ateşlemenin ne kadar erken yapılması gerektiğini, aracın kullandığı yakıtın benzinde oktan motorinde ise setan sayısına göre fabrikanın verdiği değerler çerçevesinde ayarlanmasıdır.Benzinli karbüratörlü araçların bazılarında (örnek: 4A-F yada 2-E) dsitribütr üzerindeki pod yardımı ile yapılabilirken, enjeksiyonlu motorların bazılarında (Örnek: 4A-FE yada 4E-FE ) distribütör cıvatalarının gevşetilerek distribütörün avans yada rötar yönünde çevrilmesi sureti ile yapılır.Eski dizel araçlarda enjeksiyon pompası içerisindeki avans mili vasıtası ile yapılırken yeni nesil common-rail enjeksiyon sisitemine ait araçlarda pompa elektronik konrollü olduğundan sensörler yardımı ile bu ayarı kendisi yapabilmektedir.Yeni nesil distribütör bulunmayan, ateşleme görevini elektronik bobin (voltaj yükseltici) vasıtası ile bujilere ileten araçlardada aynı şekilde sensörler yardımı ile ECU bu ayarı kendisi yapabilemktedir.
Not: Konuya vakıf olmayanlar için yukarıda bahsettiğim VVT-I ve benzeri akıllı subap zamanlama sistemlerinde subap ayarı yapılmadığı gibi bir sonuç çıkarılabilir, ancak bu tür akıllı zamanlama sistemlerine sahip araçlarda da periyodik olarak subap ayarının kontrolü ve gerekirse ayar için müdahale gerekmektedir.
Saygılar.
