Konu: Devrim... İlk Türk Yapımı Otomobil...

[(Gizli Üye)]

TÜRKİYE’ DE YAPILAN İLK OTOMOBİL : DEVRİM

          16 Haziran 1961 günü Devlet Demiryolları Fabrikaları ve Cer Dairelerinin yönetici ve mühendislerinden 20 kadarı Ankara’ da bir toplantıya çağrıldılar.
            
Toplantıya başkanlık eden Genel Müdür Yardımcısı Emin BOZOĞLU, Ulaştırma Bakanlığından alınan bir yazıyı okudu. Yazıda “ Ordunun cadde binek ihtiyacını karşılayacak bir otomobil tipinin geliştirilmesi “ görevinin TCDD İşletmesine verildiği ve bu amaçla 1.400.000.-TL ödenek ayrıldığı belirtiliyordu.
            
Verilen termin 29 Ekim 1961, yani tanınan süre 4.5 aydı. Bu süre içinde bu çapta bir geliştirme çalışması yapılabilir miydi ? Bırakınız geliştirmeyi, hiçten yola çıkarak, çalışabilecek bir otomobil yapılabilir, böyle bir mucize gerçekleştirilebilir miydi? Toplantıda söz alanların çoğu böyle bir projede seve seve çalışmaya hazır olduklarını, fakat böylesine kısa bir sürede sonuç alınabileceğini sanmadıklarını dile getirmeye çalışmış, bir kısmı da “ hayır “ demişlerdi.
 
            Tüm ülkede ise üniversitesinden, basınına, bir avuç sanayicisinden, politikacısına, sesini duyurabilen herkes Türkiye’de ne otomobil, ne de motor yapılabileceğine inanıyor, özel sohbetlerde, röportajlarda, hatta film gösterili konferanslarda bu görüş vurgulanıyordu.
 
            Fakat bu inanılmaz şey gerçekleşiyor ve 29 Ekim 1961 sabahı Türkiye’ de yapılan bir otomobil, kaportası pürüzsüz olmasa da, kendi tekerlekleri üzerinde ve yine Türkiye’ de yapılan kendi motorunun gücüyle Büyük Millet Meclisi binasının önüne götürülerek Cumhurbaşkanı Cemal GÜRSEL Paşa’ ya sunulabiliyor, bir ikincisi Paşa’ yı Anıtkabir’ e götürüyor, sonra da Hipodrom’ daki geçit resmine katılıyordu.
 
            Bu nasıl gerçekleşmişti ?
 
            Projeyle başka bir kuruluşun değil de Demiryollarının görevlendirilmiş olması,bir yandan, o tarihlerde TCDD’ nin onarım amacıyla kurulmuş fakat geniş ölçüde yedek parça imal eden Ankara, Eskişehir, Sivas ve Adapazarı’ ndaki fabrikaları ile önemli bir teknik potansiyeli ve yetişmiş işçisinden mühendisine kadar güçlü bir teknik kadrosunun bulunması, öte yandan Genel Müdür Yardımcısı Yüksek Mühendis Emin BOZOĞLU’ nun asker kökenli ve aynı zamanda Sıtkı ULAY Paşa’ nın akrabası olması dolayısıyla Milli Birlik Komitesi ve çoğu kabine üyelerince yakından tanınıyor ve güveniliyor olmasının sonucu idi.
 
            Yüksek Mühendis Emin BOZOĞLU yönetim grubunun başı olarak, projenin yürütülmesi ve sonucuna ulaştırılmasında da gruptaki öteki yöneticiler gibi bütün bürokratik engelleri cesaretle aşarak her türlü imkanı sağlamak ve kimi kişisel sorunlar, kimi görevin çok yanlılığı ve ivediliği gibi nedenlerle büyük gerilim altında bulunan 20 mühendisin olağanüstü bir tempoyla fakat gönül rahatlığı içinde çalışmalarını sağlamak suretiyle de birinci derecede rol oynamıştı.
  
            Zamana karşı yapılan yarışın kazanılmasında ikinci etken, görev alan mühendislerin proje süresince hafta sonları da dahil her gün, en az 12’ şer saat, gerektiğinde bazı geceleri sökülmüş bir otomobil sedirinin üzerinde birkaç saat kestirmek suretiyle işbaşında kalmaktan kaçınmayacak ölçüde davaya gönül vermiş olmalarıydı.
  
            16 Haziran 1961 günü yapılan toplantıda, çalışmalar için en uygun yerin, (bugünkü TÜLOMSAŞ) Eskişehir Demiryolu Fabrikalarında dökümhane olarak yapılıp kullanılmayan bir bina, en uygun yöntemin de elden geldiğince çeşitli tipten otomobil yapısını yakından inceleyerek fikir edindikten sonra, yapılacak tipin boyutları, motor, şanzıman vb. öteki grup ve parçalarının nasıl tasarlanıp imal edileceği üzerinde durulması olduğu sonucuna varıldı.
 
         İşyeri olarak seçilen atölyenin hazırlanması için Eskişehir’ e talimat verildi ve otomobili olanların 19 Haziran’ da Eskişehir’ de bulunmaları istendi. Dökümhane binası zemini, lokomotif kazanlarında kullanılmak üzere alınan saç levhalarla döşendi. Kapının üzerine, kocaman rakamlarla kaç gün kaldığını gösteren bir levha asıldı. Projenin bitimine dek bu levha, her gün bir azalarak, sonuna kadar orada kaldı. Atölyede bir baş üstü gezer vinç, çeşitli bankolar ve bir toplantı masası vardı. Yakınında bir de çay ocağı bulunan bu masa dört ay süreyle hem toplantılar, hem dinlenme, hem de gerektiğinde çalışma masası olarak kullanıldı.
 
            Atölyede yapılan ilk toplantıda “ Yönetim Grubu “ açıklandı. Genel Müdür Yardımcısı Emin BOZOĞLU başkanlığında, Fabrikalar Dairesi Başkanı Orhan ALP, Cer Dairesi Başkanı Hakkı TOMSU, Cer Dairesi Başkan Yardımcısı Nurettin ERGUVANLI, Eskişehir Demiryol Fabrikaları Müdürü Mustafa ERSOY, Adapazarı Demiryol Fabrikası Müdürü Celal TANER, Ankara Demiryol Fabrikası Müdürü Mehmet NÖKER’ den oluşan grupta iki de emekli subay vardı: Genel Müdürlük Müşaviri Hüsnü KAYAOĞLU ve Necati PEKÖZ. Ardından çalışma grupları belirlendi: Dizayn, motor-şanzıman, karoseri, süspansiyon ve fren, elektrik donanımı, döküm işleri, satın alma işleri ve maliyet hesapları grupları.
 
            Önce otomobilin ana hatları saptandı. Dört ila beş kişilik, toplam 1000-1100 kg-ağırlığında, orta boy denilebilecek bir tip üzerinde mutabık kalındı. Motor 4- zamanlı ve 4 silindirli olmalı, 50-60 BG vermeliydi.
 
            Karoseri için hazırlanan 1:10 ölçekli maketlerden seçilen birinin 1:1 ölçekli alçı modeli yapıldı. Karoserin damı, kaput ve benzeri saçları, bu modelden alınan kalıplarla yapılmış beton bloklara çekilmek ve çekiçle düzeltilmek suretiyle tek tek imal edildi. Bir yandan da Willy’s Jeep, Warswa, Chevrolet, Ford Consul, Fiat 1400 ve 1100 motorlarının incelenmesinden sonra Warswa motoru örnek alınarak yandan supaplı bir 4- silindirli motorun gövde ve başlığı Sivas Demiryolu Fabrikasında dökülüp, Ankara Demiryolu Fabrikasında işlendi. Piston, segman ve kolları Eskişehir’ de yapıldı. Motor Ankara Demiryolu Fabrikasında monte edildi. Frenlemede 40 BG’ den fazla güç alınamayan bu motora alternatif olarak Ankara Fabrikası aynı gövde ve krank milinden yola çıkarak başka bir tip geliştirdi. B- motoru adı verilen üstten supaplı bir üçüncü motorda Eskişehir’ de imal edildi.
            Süspansiyon grubu ön takımlar için “ Mc Pearson “ sistemini önerdi ve numuneye göre Eskişehir’ de imal edildi.
 
            Eylül sonlarına doğru ön ve arka camları piyasada bulunabilenlere intibak ettirme zorunluluğu nedeniyle modele göre biraz değiştirilmiş, iki gövde çakılmış ve biri A, öteki B tipinden iki ayrı motor hazırlanmış bulunuyordu. Şanzımanlar, Ankara Fabrikasınca tümü yerli olarak yapılmıştı.
 
            Montaja geçildiğinde karşılaşılan en büyük sorun, gövde – motor uyumunu sağlamak, debriyaj, gaz ve fren kumanda mekanizmalarını yerleştirmek ve direksiyonun en uygun konumunu bulmaktı. Ayarlı direksiyon önerisi kabul edilmedi. İki yıl sonra Cadillac bunu bir yenilik olarak getiriyordu.
  
            Nihayet Ekim ortalarında Devrim otomobillerinden ilki tecrübeye hazır duruma gelebildi. Elektrik donanımı ile diferansiyel dişlileri, kardan istavrozları ve motor yatakları ile cam ve lastikleri dışında tüm parçaları yerli idi.
 
            Bir yandan bu ilk otomobilin yol tecrübeleri sürdürülürken bir yandan da Cumhurbaşkanı’ na sunulmak üzere B- motoru ile donatılan ikinci otomobilin yetiştirilmesine çalışılıyordu. Siyah renkteki bu 2 numaralı Devrim’ in son kat boyası ancak 28 Ekim akşamı vurulabildi. Pasta ve cilası Ankara’ ya sevk edilirken gece trende yapıldı. Buharlı lokomotiflerle çekilen trende bacadan sıçraması muhtemel kıvılcımlardan ötürü güvenlik önlemi olarak benzin depoları boşaltıldı.
 
            Tren sabaha karşı Ankara’ ya ulaştı. İki Devrim Otomobili o zamanlar Sıhhiye semtinde bulunan Ankara Demiryolu Fabrikası’ na indirildi. Manevra imkanı sağlamak için depolarına yalnızca birkaç litre benzin kondu. Asıl ikmal sabahleyin Sıhhiye’ deki Mobil Benzin İstasyonundan yapılacak, sonra da Meclis’ e gidilecekti.
 
            29 Ekim sabahı, Devrimler motosikletli oldukça kalabalık bir trafik ekibinden oluşan eskortun arasında yola çıktı. Çıktı ama, eskorttakiler benzin alma işinden haberleri olmadığı için, Mobil’ e uğramadan yola devam ettiler. Meclis’ in önüne gelindiğinde durum anlaşıldı, acele getirilen benzin 1. Arabaya kondu. 2 numaraya konacağı sırada Cemal Paşa Meclis’ in önüne gelmiş ve Anıtkabir’e gitmek üzere 2 numaralı Devrim Otomobiline binmişti. Yola çıkıldı. Fakat 100 m. Kadar sonra motor öksürerek durdu. Cemal Paşa’ nın “ Ne oluyor ? “ sorusuna direksiyondaki Yüksek Mühendis Rıfat SERDAROĞLU “ Paşam, benzin bitti. “ cevabını verdi. Paşa’ dan özür dilenilerek 1 numaralı Devrim’ e geçmesi rica edildi. Buna uyan Cemal Paşa Anıtkabir’ e bu otomobil ile gitti. İnerken ünlü “ Batı kafasıyla otomobil yaptınız ama, doğu kafasıyla benzin ikmalini unuttunuz ” sözlerini söyledi.
 
            Ertesi gün bütün gazetelerin söz birliği etmişçesine “ 100 metre gidip bozuldu “ başlığını attıkları 2 numaralı Devrim, aynı gün Hipodrom’ daki geçit törenine katılıyor, ne bundan, ne de Cemal Paşa’ nın Anıtkabir’ e bir başka Devrim otomobili ile gittiğinden söz ediliyor; yalnızca haber, yorum ve fıkralarda harcanan bunca paranın boşa gittiğinden dem vuruluyordu. Oysa aynı yıl Tarım Bakanlığı bütçesine konmuş bulunan “ At neslinin ıslahı “ için 25 Milyon TL. ödenek ve sonucundan kimse söz etmiyordu.
            
 
                                                                                  Karoseri Grubundan Y.Mühendis
                                                                                  Salih Kaya SAĞIN’ ın
Yazısından derlenmiştir.  
 
 
  
NOT: * 1961 yılında 4 adet üretilen DEVRİM Otomobillerinden sadece birisi günümüze ulaşmıştır. TÜLOMSAŞ Müzesi bahçesinde, özel olarak yapılan camlı garajda muhafaza edilen DEVRİM Otomobili halen çalışır durumdadır.

[(Gizli Üye)]

 Hatırlatma bağbında güzel bir paylaşım, her ne kadar daha önce konu paylaşılmış olsada.

[(Gizli Üye)]

teşekkürler..

[(Gizli Üye)]

neden devamı gelmemiş yani üretmeye devam etmemişler

[(Gizli Üye)]

Teşekkürler Aydın.

[(Gizli Üye)]

Paylaşım için teşekkürler Aydın

[(Gizli Üye)]

Devrim arabalarının acıklı hikayesi hep anlatılır da bu tecrübeden ne ders almamız gerektiği hiç konuşulmaz.
Neden mi devamı gelmemiş..
Çünkü darbe yoluyla iktidara gelenler, demokrasi içinde siyaset yapanlardan bile daha fazla populist olmak durumundadırlar. Halkın karşısında rezil olmamak çok önemlidir. İmaj önemlidir yani..
Mümkünse bir sarsılmaz bir "milli şef" imajı verilmelidir..

Diğer derslere gelince:
1- Basının her dediğine inanmayacaksın.
2- Bu gibi milli meselelere hele teknik konulara siyaset karıştırmayacaksın (o da basının kabahati)
3- Kar amacı gütmeden endüstri gücü olmak mümkün değildir. Arabalar resm'i geçit için üretilmez. Mutlaka ekonomik (ticari) bir hedef olacak.
4- Kendinden daha iyi eğitimli insanların kafaları hakkında "batılı kafası" "doğulu kafası" gibi yargılara varmayacaksın.
5- Devlet'in sırtında parazit olmaktan öteye gidebilen bir özel girişimci sanayici kitlesi oluşturacaksın. Bu gibi işler ordu'ya kalmayacak..

Yani kısacası bu işler Amerika'da, İngiltere'de, Almanya'da, Japonya'da, İtalya'da, Kore'de nasıl yapılıyorsa öyle yapılacak..

Bu arada ASELSAN cep telefonu üretme işine girmişti bi ara.. onun hikayesi ne oldu acaba..

[(Gizli Üye)]

...
5- Devlet'in sırtında parazit olmaktan öteye gidebilen bir özel girişimci sanayici kitlesi oluşturacaksın...

Ahmet Bey, işte bunu yapmak o kadar zor ki... Özellikle Demirel ve Özal dönemlerinde özel sektöre o kadar çok kaynak aktarılmış ki, bugün en basit bir enerji teşviği bile verilemediği için sermayesi yeterince güçlü olmayan veya sermaye bulamayan (yabancı ortak gibi...) firmalar bocalıyorlar.

[(Gizli Üye)]

   Devrim'in hikayesi beni her zaman duygulandırmış ve bir o kadar da üzmüştür.Devrim'in hikayesini okudugumda gözlerim doldu desem yeridir.Adı Devrim değilde Kenan falan olsaydı belki devamı da gelebilirdi 

[(Gizli Üye)]

Çok güzel bir hatırlatma.Güzel bir devrim yapılacak iken ........

[(Gizli Üye)]

     Malesef ki biz görüntüye çalışan bir toplumuz. Çok az da olsa içimizde cevherler var. Fakat bunlarda karşıt görüşte kişilerin eğemenliği altında kaybolup gidiyor. Bu aracın devam edememesinin bana göre tek sebebi karşıt görüşlüler.
     ' Aman siz insanlık için birşey yapmayın, dünya ya çakmanız için bir kazıkla beraber, gezegenin ve cennetin tapusunu size verecekler.' ( Sözüm meclisten dışarı )  
     Hep başkasından görüp onu heves etmekle geçecek hayatımız, almanın bmw si, amerikalının chewy si, japonun toyotası. Biz biz olamadık ki arabamız ' Made ın Türkiye '  olsun, biz hep onlar olduk, hep onlardan olduk. Dünya bitiyor, millet aya biz yaya...
Zaten mutsuzluk, kavga, gürültü burdan başlıyor! Onda varda bende niye yok, görmesek aslında hiç sorun olmayacak. Bir psikiyatr doktor şöyle birşey anlatmıştı TV de. '' Arkadaşına misafirliğe gider A, ev sahibi ikram olsun diye bir tabak patates kızartması ikram eder, A bundan çok mutlu olmuştur. Sonra B gelir, onada ikram edilecek bişeyler vardır ve bir tabak patates kızartması yanında iki adet köfte. B de çok mutlu olmuştur ikramdan, fakat A onda neden köfte varda bende yoktu diye hayıflanır ve üzülür. Ama köfteleri görmeseydi oda mutluydu elindekilerle!
İşte asıl sorun bu, onda varda bende neden yok?
Cevap çok kolay aslında = Nazar etme ne olur ÇALIŞ SENİNDE OLUR.
Çalışmazsak, birbirimizin ayağına taş koymaya devam edersek, dedikodumuzun arkası kesilmezse, o bunu yapmış bu şunu yapmış gözümüzün önüne bakmazsak daha, YAYA giderken ayağımızda ki pabuçtanda olacağız bu gidişle.

Kusura bakmayın dostlar biraz duygusal, edebi ve felsefi oldu ama bu Devrim arabası görmemiz gereken bir örnektir hayata dair.
Saygılar...    

[(Gizli Üye)]

  Adil klavyene sağlık.gayet güzel yamışsın kusurluk bir durum yok.İnsanlar çalışıp elde etmek yerine yada başaranı tebrik etmek yerine kem gözlerle bakmayı,nazar etmeyi,kötülemeyi yeğliyorlar.İnsanın en yakınında ki bile bunu yapıyorsa eğer

[(Gizli Üye)]

Paylaşım için teşekkürler...

[(Gizli Üye)]

  Siz bırakın devlet kuruluşlarını, profesyonelce çalışan özel sektör kuruluşlarını sayın, acaba kaç tane sayabilirsiniz?
 Halkla İlişkiler deyince gözünde sadece alımlı kızlar canlanan, kesinlikle yön eylem ya da ön raporlama nedir bilmeyen ancak ağzı iyi laf yapanalrla iş götürmek, herşeyin kısa yolunu bulanlara prim vererek çalışmayı icraat sanan o kadar çok kesim varki bence.
 Hep söylüyorum ya; ikinci el araç satışı bile belli kurallar çerçevesinde, özerk kuruluşlara bağlanmalı. O kuruluşlarda eğer yetkisini kötüye kullanırsa gerekli kişilere büyük cezalar verilmeli. En tehlikeli şey yetkiyi kötüye kullanmaktır, bu toplumun güvenini sarsar. Sonra toplumda kendi yolunu (her kafaya göre) çizmeye çalışır, otorite kaybolur, yağma, fırsatçılık mantığı oturur.

[(Gizli Üye)]

Büyük bir otomotiv firması birkaç bürokrata (veya o dönemde askere)  küçük rüşvetler vererek böyle bir projeyi kolayca batırabilirdi kim bilir belki de öyle oldu..
Öyle olmasa bile. Birinin aklına esip (komik zaman sınırlarıyla) başlattığı bir projeyi bir başkası (veya kendisi) aklına esip durdurabilir.
Çözüm demokratik kültür, ticari kültür ve sanayi toplumu değerlerinin millet tarafından benimsenmesidir.
Vatanseverlik gereklidir, harikadır ama yeterli değildir.

Bu arada görünce aklıma geldi (azcık efkar dağılsın) eskiden ne güzel "krem rengi" diye popüler bir araba rengi vardı. Şimdi niye yok? Kibar bir renkti.. Hiç görmüyorum şimdilerde..

[(Gizli Üye)]

Dün akşam haberlerde vardı. Bu sel yüzünden bir kaymakamlık 3 aylığına, uzatılması durumunda 6 aylığına geçici işçi almak istemiş. Ve yapılacak iş çevre düzenlemesi. Kendi oturdukları ilçede yıkılanları falan toplamak ( Bu arada allah bir daha göstermesin ). Sonra hergün kaymakamlığın kapısını aşındıran bize iş iş iş diye, açız diye ağlayıp sızlayan ahaliye bildirilerle gelir imkanı anlatılmış, ilçeye pankartlar asılmış. Ama gel gör ki bizim gönlü yükseklerde uçan vatandaşımız verilen asgari ücreti, yapılacak işi beğenmemiş ve yeteri kadar iş gücü oluşmamış. Kaymakam beyde tabi ki kendisine iş için yalvarıpta işi kabul etmeyen vatandaşına sitem etmekteydi. Ve birçarede İŞKUR da ararlar. İş için başvuru yapan ne iş olsa yaparız abi diyen işsiz, parasız, aç vatandaşımızda işi beğenmez, işsizlik maaşı almaya devam ederler.
Tabi burda yapılacak zorlamalar ve ya tedbirlerde mevcuttur muhakkakda zorlama ile yapılması gereken şeyler mi bunlar? Bu neyin tokluğu? En az iş ile en çok para isteme işi nerden peydah oldu?

Ama yok abi yok. Bizde ARMUT PİŞ AĞZIMA DÜŞ. 

Elin Amerikalısı, ' Yemin '  ettiğinde olay bitiyor. Adam kanunlara o kadar saygılı ki. Aracını satacak amerikalı, ruhsatının kırmızı bölümünü imzalayıp veriyor hepsi bu. Ne Noter ne bişey, alan gidip kendi üstüne kaydettiriyor. Hepsi bu. Hadi yapsana bunu Türkiye de???

[(Gizli Üye)]

  Malesef eğitimde bile hep rakabet insanlara aşılanıyor. İnsanlar kim ve nerede olduklarını değil, diğerlerinden ne kadar (güya) önde, üstte olduklarına, diğerlerini nasıl daha fazla ezerim ve üste çıkarıma bakıyor bu durumda.

[(Gizli Üye)]

Herkese tek tavsiyem ''Devrim Arabaları''nı mutlaka izleyin

[(Gizli Üye)]

paylaşım için teşekkürler...ben bu arabanın hayranıyım...hakikaten bi devrim...

[(Gizli Üye)]

o dönemde birde uçak fabrikamız varmış filmde bir sahnede geçiyor adam diyor ki;Hollanda bize 100 adet uçak sipariş etmişti daha sonra daha fazla isterler korkusuyla (nasıl bir korkuysa bu )hem sipariş yapılmamış hemde bir süre sonra fabrika kapatılmış