Öncelikle bir motoru, gerek arıza tesbiti, gerekse ciğerinin durumunu anlamak için satın alma öncesi ustaya götürdüğümüzde ne olur?
Usta egzozdan çıkan dumana bakar, eliyle egzosu kapatıp motoru dinler, bir kaç kez gaz verir bırakır filan sonrada motorla ilgili kehanetini söyler.
-"Bitmiş bu motor, rektefiye ister" veya,
-"Biraz daha gider" der.
Siz biraz bilinçli ve okumuşsunuzdur da, ustaya "ya bir kompressyon ölçeydik usta ya" dersiniz de,
"kompresyon olmasa motor çalışmaz ki" cevabı karşısında tutulur, dumur olursunuz.
Oysa motor kompresyon testi önemlidir. Kompresyon testi yapmakla: (bi dakka, nerdeydi şu kompresyon cihazının kutusu, üzerinde yazılanları okuyayım aynen; hah buldum)
a-yanık süpaplar,
b-kırık segmanlar,
c-çatlak silindiriler
d-üşütük pistonlar aşınmış pistonlar,
e-kırık süpap yayları
hakkında fikir sahibi olmak mümkün.
Kompresyon olmazsa motor çalışmaz, bu doğrudur lakin bizim bildiğimiz manada yani mühendislik marifeti ile belirlenen ve düşük kabül edilen sınırların çok çok altında bile ateşleme gerçekleşir, motor çalışır ama bu onun sağlıklı olduğu anlamına gelmez.
Kompresyonu bir test cihazı ile ölçmeden, amprik yöntemlerle motorun durumu hakkında bilgi sahibi olmak mümkün değildir. Bu durumda yapacağınız hiç bir düzenleyici önleyici onarıcı faaliyetten randıman alamazsınız. Bir hastalığın teşhisinde kan ve idrar tahlili ne ise, comp. testi de odur.
-Test yapmazsanız ölü bir motora dünyanın masrafını eder, hayrını görmezsziniz.
-Tam tersi, canavar gibi motoru ölü bu diyerek ıskartaya çıkartırsınız.
Bir başka önemli husus da silidirler arasındaki kopresyon farklı (compression difference)dır. Müsade edilenden fazla kopresyon farklılığı olan silindirler; krank koluna burkucu, kırıcı, yorucu bir etki yapalar.
Bunun sonucunda en iyi ihtimalle krank ta laçkalaşma (motoru kopresyona bıraktığımızda duyulan düzensiz çakırtı sesi ile kendini belli eder.) meydana gelir.
Motor kompresyonu ölçtürmek maksadı ile çeşitli tamircilere gittim. Kompresyon test aleti yoktu, kimisi de yukarda yazdığım doyurucu bilgiyi verdi: "kompresyon yoksa motor çalışmaz ki"
Baktım olacak gibi değil, kalktım; autoshow dergisindeki yazılarından tanıdığım, motor üzerine öğrendiğim temel bilgileri kendisine borçlu olduğum Onno ustanın yerine gittim. ("Onno usta, benim doğan görünümlü şahin arabam var. Yayları kestirip, çelik jant ve paynır set taktırsam opel vektrayı kalkışlarda geçermiyim" türü mektuplara aha şimdi patlayacak diye beklerken, o iş öyle olmaz doğrusu bu türlü durumdur tarzında cevap veren adam.)
Ustası dükkandaydı, dedim durum böyle böyle. Yaparmıyız bir kompresyon testi.
-Yaparız, lakin bizde daha iyisi var kaçak testi (leak test) diyoruz. Silindirlere hava basacaz, nerde kaçak olduğu piston mu segman mı, süpap mı söylüyoruz.
-Çok güzel, peki silindirler arasındaki kompresyon farklılığını görebilecek miyiz? hayır, ee gene eksik kaldı . Abi ona gerek yok ki bu daha iyisi.
Nasıl yok yapma ustam, fesubhanallah.
Ben mi yanlış yoldayım bilmiyorum. Niye Türkiyedeki ustalarla frekansımız tutmuyor. Yanlışsa okumayalım şu manuelleri, servis kitaplarını yahu.
http://www.dansmc.com/compression_test.htm Dan usta burda ne güzel anlatmış.
İnternette yaptığım araştırmalar neticesinde Bursada üretim yapan bir firmanın, motorlu araçlar için kompresyon test cihazı üretiğini buldum. Şundan:
Kompresyon ölçümü nasıl yapılır
1 - Motoru çalışma sıcaklığına kadar ıstın.
2 - Motoru orta sehpaya veya deteğe alın.
3 - Buji kablolarını ve bujilerini sökün.
4 - Bujileri sökmeden önce briaz gevşetip basınçlı hava ile etrafını temzileyin.
5 - Test cihazını buji yuvasına oturtup, sıkıca bastırın
6 - Jikle varsa tam çekin, gazı sonuna kadar açın ve marsa başın.
7 - Krank kolu birkaç tur döndükten sonra göstergedeki değeri not edin.
8 - Eğer sonuçlar normalden düşük ise bu kez ölçümü silindirlere birer çay kaşığı motoryağı damlattıktan sonra yapın.
9 - Çıkan sonuçalrın değerlendirilmesi:
a) Yağlama sonrası ölçümünde kompresyon artışı varsa kaçak segmanlardadır, motor rektefiye ister.
b) Yağlama sonrası ölçümünde değişim yoksa, süpaplard kaçak vardır süpap değişimi gerek vs.
c) Kuru ölçümde sonuçlar normalden yüksek ise, piston karbon-kurum bağlamış, yanma odası daralmıştır.
1.Silindir
2.Silindir
3.Silindir
4.Silindir
Sonuçların değerlendirilmesi:
Yamaha FJ1200 için üretici tarafından belirlenen ölçüm değeleri şöyle:
Standard: 9.8 bars/142 psi
max: 11.8 bars/171 psi
min: 8.8 bars / 128 ps
silindirler arası fark: max 15 PSİ
Yukardaki resimlerde açıkça görüleceği üzere 1. ve 4. silindirler normal değerde çıkarken, 2. ve 3. silindirler kabul edilir minimum seviye ve silindirler arası fark takribi 13 PSİ ki bu güzel netice. Yani motorum yaşıyor. Üzerinde uğraşmaya değer.
Evet tahmin edeceğiniz üzere ölü mumalesi gördü.
2. ve 3. silindirlerin bu halde olmasının sebebi ön tarafta silindir kafaları hizalarında yağ soğutucusunun bulunması yüzünden özellikle sıkışık trafikte yeterince soğuyamamasıdır. (FJ1200 hava soğutmalıdır.)
ALINTI
